بیزینس پلن و بیزینس مدل هر دو طرحی هستند که به تولد و رشد یک کسب و کار اینترنتی کمک می‌کنند؛ اما همچنان که ما فریبرز عرب نیا و ابوالفضل پورعرب رو با هم اشتباه می‌گیریم و حتی گاهی فکر می‌کنیم هر دو یک نفر هستن (در مواردی نادر دیدم که میگم?)، این دو طرح هم در موارد زیادی با هم اشتباه گرفته می‌شن و هنوز درک درستی از تفاوت‌های اون‌ها در جامعه کسب و کارها جا نیفتاده؛ به همین ترتیب و با توجه نقش حیاتی که هر یک از این طرح‌ها به صورت اختصاصی روی رشد و پیشرفت یک بیزینس دارن، در ادامه این مطلب قصد دارم تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل رو بگم و بهتون کمک کنم وجه تمایزهای بین این دو طرح رو با عمق وجودتون درک کنید.
تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل
اگه بخوام تفاوت این دو طرح رو در موجزترین و شسته رفته‌ترین حالت ممکن بیان کنم، باید بگم هر چند business plan و business model هر دو به موفقیت کسب و کارها کمک می‌کنند، اما کاربردها و هدف‌ها اون‌ها با هم فرق داره؛ به عبارت دیگه راه دوتاست و مقصد یکی.
بیزینس پلن (business plan) یا طرح کسب و کار، یک طرح کلی و جامع هست که چیستی و چگونگی بیزینس شما رو شرح میده؛ یعنی میگه کسب و کار شما چیه، چطوری کار می‌کنه و چگونه قراره به موفقیت برسه؛ یه چیزی تو مایه‌های نقشه راه؛ در حالی که بیزینس مدل (business model) یا مدل کسب و کار، برنامه‌ای هست که برای کسب درآمد بهش احتیاج دارید.
اما برای درک بهتر تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل، بهترین کار اینه که نگاهی گذرا به مفهوم و جزئیات هر کدوم داشته باشیم.
Business model [مدل کسب و کار]
بیزینس مدل یک برنامه تک صفحه‌ای هست که به شما کمک می‌کنه با یک نگاه، کسب و کارتون رو مدیریت کنید. نکته قابل توجه درباره بیزینس مدل اینه که تمام آنچه درباره شیوه کسب درآمد بیزینس شماست رو در قالب تک صفحه‌ای به نام بوم مدل کسب و کار ارائه میده.
این مدل کسب و کار شما رو در 3 بخش به خودتون و هر شخصی که مشتاق باشه درباره بیزینس‌تون بدونه توضیح میده:
- آنچه که باعث تولید ارزش در کسب و کار شما میشه؛ مثلا طرح و چگونگی تولید، مواد اولیه و نیروی انسانی.
- آنچه که به فروش ارزش کمک می‌کنه؛ مثل مارکتینگ (بازاریابی)، توزیع و بررسی روند فروش.
- آنچه که در نهایت منجر به پرداخت مشتری میشه؛ مثل استراتژی قیمت گذاری، شیوه‌های پرداخت و قسط بندی.
بنابراین کاملا ملموسه که تمرکز این مدل توی هدایت کسب و کار در مسیر کسب درآمده.
بوم مدل کسب و کار که کمی قبل‌تر هم بهش اشاره کردم، یک برنامه تک صفحه‌ای هست که برای اجرا و عملی کردن مدل کسب و کار بهش احتیاج دارید. این بوم یک پازل 9 تکه هست و در ادامه می‌تونید نمونه خام اون رو مشاهده کنید.
اما برای آشنایی کامل با مراحل و چگونگی اجرای business model باید سری به مقاله مدل کسب و کار بزنید.
Business plan [طرح کسب و کار]
بیزینس پلن یا طرح کسب و کار همون طور که از اسمش هم انتظار میره (business plan) یک پلن و برنامه طولانی مدت برای آینده بیزینس شماست که کاملا جزئی‌نگرانه تمام آنچه که کسب و کارتون در گام‌های بعدی باهاشون مواجه خواهد شد رو در قالب صفحات متعدد جمع آوری می‌کنه و در اختیار شما و شرکاتون قرار میده.
* پانویس: حجم و تعداد صفحات بیزینس پلن کاملا به کرم شما بستگی داره و برعکس بیزینس مدل، اصلا توی یک صفحه خلاصه نمیشه.
هر چند داشتن بیزینس پلن برای موفقیت همه کسب و کارها ضروریه، با این حال این طرح برای اون دسته از بیزینس‌هایی که دنبال جذب سرمایه‌گذار هستند بهترین گزینه روی میزه کسب و کارشون رو خیلی بی‌نقص و جامع به سرمایه‌گذارها معرفی می‌کنه؛ به عبارت دیگه این طرح تمام استراتژی‌های مالی، مدیریتی و نیروی انسانی بیزینس طی چند سال آینده رو به نامزدهای سرمایه‌گذاری در کسب و کارها معرفی می‌کنه.
اگه هنوز مفهوم این طرح به خوبی براتون جا نیفتاده یا اینکه دنبال یادگیری چگونگی طراحی business plan هستید، مقاله بیزینس پلن رو از دست ندید؛ توی این مطلب من تمام چیزی که باید درباره این طرح و شیوه اجراش بدونید رو براتون به زبانی ساده و قابل درک توضیح دادم.
حرف آخر
در ابتدای بحث تفاوت‌های کلی بیزینس پلن و مدل کسب و کار رو بهتون معرفی کردم و در گام‌های بعدی به صورت جزئی‌تر هر یک از طرح‌ها رو با هم مورد بررسی اجمالی قرار دادیم.
همچنان که قطعا خودتون هم تا اینجای کار بهش پی بردید، business model حکم خلاصه کسب و کار شما رو داره؛ می‌تونید هر روز صبح همراه با نوشیدن چای شیرین و لقمه گرفتن نون پنیر، نگاهی بهش بندازید و سپس کارتون رو شروع کنید؛ در حالی که بیزینس پلن یه جورایی زندگی‌نامه کسب و کار شما در آینده هست. یک رمان گاها چند صد صفحه‌ای که تمام جزئیات کسب و کار شما در اون ذکر شده.